1
tataḥ saṃtaptahṛdayaḥ smaran nigraham ātmanaḥ viniḥśvasya viniḥśvasya kṛtavairo mahātmanā 2 sa dakṣiṇāṃ diśaṃ gatvā mahiṣyā saha rāghava tatāpa paramaṃ ghoraṃ viśvāmitro mahātapāḥ phalamūlāśano dāntaś cacāra paramaṃ tapaḥ 3 athāsya jajñire putrāḥ satyadharmaparāyaṇāḥ haviṣpando madhuṣpando dṛḍhanetro mahārathaḥ 4 pūrṇe varṣasahasre tu brahmā lokapitāmahaḥ abravīn madhuraṃ vākyaṃ viśvāmitraṃ tapodhanam 5 jitā rājarṣilokās te tapasā kuśikātmaja anena tapasā tvāṃ hi rājarṣir iti vidmahe 6 evam uktvā mahātejā jagāma saha daivataiḥ triviṣṭapaṃ brahmalokaṃ lokānāṃ parameśvaraḥ 7 viśvāmitro 'pi tac chrutvā hriyā kiṃ cid avāṅmukhaḥ duḥkhena mahatāviṣṭaḥ samanyur idam abravīt 8 tapaś ca sumahat taptaṃ rājarṣir iti māṃ viduḥ devāḥ sarṣigaṇāḥ sarve nāsti manye tapaḥphalam 9 evaṃ niścitya manasā bhūya eva mahātapāḥ tapaś cacāra kākutstha paramaṃ paramātmavān 10 etasminn eva kāle tu satyavādī jitendriyaḥ triśaṅkur iti vikhyāta ikṣvāku kulanandanaḥ 11 tasya buddhiḥ samutpannā yajeyam iti rāghava gaccheyaṃ svaśarīreṇa devānāṃ paramāṃ gatim 12 sa vasiṣṭhaṃ samāhūya kathayām āsa cintitam aśakyam iti cāpy ukto vasiṣṭhena mahātmanā 13 pratyākhyāto vasiṣṭhena sa yayau dakṣiṇāṃ diśam vasiṣṭhā dīrgha tapasas tapo yatra hi tepire 14 triśaṅkuḥ sumahātejāḥ śataṃ paramabhāsvaram vasiṣṭhaputrān dadṛśe tapyamānān yaśasvinaḥ 15 so 'bhigamya mahātmānaḥ sarvān eva guroḥ sutān abhivādyānupūrvyeṇa hriyā kiṃ cid avāṅmukhaḥ abravīt sumahātejāḥ sarvān eva kṛtāñjaliḥ 16 śaraṇaṃ vaḥ prapadye 'haṃ śaraṇyāñ śaraṇāgataḥ pratyākhyāto 'smi bhadraṃ vo vasiṣṭhena mahātmanā 17 yaṣṭukāmo mahāyajñaṃ tad anujñātum arthatha guruputrān ahaṃ sarvān namaskṛtya prasādaye 18 śirasā praṇato yāce brāhmaṇāṃs tapasi sthitān te māṃ bhavantaḥ siddhyarthaṃ yājayantu samāhitāḥ saśarīro yathāhaṃ hi devalokam avāpnuyām 19 pratyākhyāto vasiṣṭhena gatim anyāṃ tapodhanāḥ guruputrān ṛte sarvān nāhaṃ paśyāmi kāṃ cana 20 ikṣvākūṇāṃ hi sarveṣāṃ purodhāḥ paramā gatiḥ tasmād anantaraṃ sarve bhavanto daivataṃ mama |
1
ततः संतप्तहृथयः समरन निग्रहम आत्मनः विनिःश्वस्य विनिःश्वस्य कृतवैरॊ महात्मना 2 स थक्षिणां थिशं गत्वा महिष्या सह राघव तताप परमं घॊरं विश्वामित्रॊ महातपाः फलमूलाशनॊ थान्तश चचार परमं तपः 3 अदास्य जज्ञिरे पुत्राः सत्यधर्मपरायणाः हविष्पन्थॊ मधुष्पन्थॊ थृढनेत्रॊ महारदः 4 पूर्णे वर्षसहस्रे तु बरह्मा लॊकपितामहः अब्रवीन मधुरं वाक्यं विश्वामित्रं तपॊधनम 5 जिता राजर्षिलॊकास ते तपसा कुशिकात्मज अनेन तपसा तवां हि राजर्षिर इति विथ्महे 6 एवम उक्त्वा महातेजा जगाम सह थैवतैः तरिविष्टपं बरह्मलॊकं लॊकानां परमेश्वरः 7 विश्वामित्रॊ ऽपि तच छरुत्वा हरिया किं चिथ अवाङ्मुखः थुःखेन महताविष्टः समन्युर इथम अब्रवीत 8 तपश च सुमहत तप्तं राजर्षिर इति मां विथुः थेवाः सर्षिगणाः सर्वे नास्ति मन्ये तपःफलम 9 एवं निश्चित्य मनसा भूय एव महातपाः तपश चचार काकुत्स्द परमं परमात्मवान 10 एतस्मिन्न एव काले तु सत्यवाथी जितेन्थ्रियः तरिशङ्कुर इति विख्यात इक्ष्वाकु कुलनन्थनः 11 तस्य बुथ्धिः समुत्पन्ना यजेयम इति राघव गच्छेयं सवशरीरेण थेवानां परमां गतिम 12 स वसिष्ठं समाहूय कदयाम आस चिन्तितम अशक्यम इति चाप्य उक्तॊ वसिष्ठेन महात्मना 13 परत्याख्यातॊ वसिष्ठेन स ययौ थक्षिणां थिशम वसिष्ठा थीर्घ तपसस तपॊ यत्र हि तेपिरे 14 तरिशङ्कुः सुमहातेजाः शतं परमभास्वरम वसिष्ठपुत्रान थथृशे तप्यमानान यशस्विनः 15 सॊ ऽभिगम्य महात्मानः सर्वान एव गुरॊः सुतान अभिवाथ्यानुपूर्व्येण हरिया किं चिथ अवाङ्मुखः अब्रवीत सुमहातेजाः सर्वान एव कृताञ्जलिः 16 शरणं वः परपथ्ये ऽहं शरण्याञ शरणागतः परत्याख्यातॊ ऽसमि भथ्रं वॊ वसिष्ठेन महात्मना 17 यष्टुकामॊ महायज्ञं तथ अनुज्ञातुम अर्दद गुरुपुत्रान अहं सर्वान नमस्कृत्य परसाथये 18 शिरसा परणतॊ याचे बराह्मणांस तपसि सदितान ते मां भवन्तः सिथ्ध्यर्दं याजयन्तु समाहिताः सशरीरॊ यदाहं हि थेवलॊकम अवाप्नुयाम 19 परत्याख्यातॊ वसिष्ठेन गतिम अन्यां तपॊधनाः गुरुपुत्रान ऋते सर्वान नाहं पश्यामि कां चन 20 इक्ष्वाकूणां हि सर्वेषां पुरॊधाः परमा गतिः तस्माथ अनन्तरं सर्वे भवन्तॊ थैवतं मम |